Artykuł pochodzi z 45 numeru magazynu Bursztynisko. The Amber Magazines (strona 54)

Gabriela Gierłowska, Ewa Wagner-Wysiecka

Laboratorium Bursztynu MSB -  podróż przez 25 lat istnienia Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników

Istnienie Laboratorium Bursztynu Międzynarodowego Stowarzyszenie Bursztynników obecnie wydaje się czymś niemalże oczywistym, stanowiącym fundamentalny oraz nieodłączny element struktury naszego Stowarzyszenia. Jubileusz 25-lecia to wymarzona sposobność, by wspomnieć jak Laboratorium Bursztynu powstawało i ewoluowało, nie tylko jako jednostka zajmująca się identyfikacją bursztynu bałtyckiego, ale i spełniająca misję edukacyjną.  

Dzisiaj z perspektywy dwudziestu pięciu lat, jakie minęły od powstania Stowarzyszenia Bursztynników wydaje się, że „Impulsem do współpracy osób zainteresowanych tematyką bursztynową stały się Międzynarodowe Targi Bursztynu. [...] Od początku do udziału w targach zachęcano nie tylko producentów i kupców, lecz także ludzi nauki i sztuki oraz kolekcjonerów. Wpłynęło to na określenie celów powstającego stowarzyszenia i skład osobowy komitetu założycielskiego. Założyciele powstającego stowarzyszenia reprezentowali wszystkie specjalności związane z gospodarowaniem i nauką o bursztynie. Byli wśród nich właściciele firm wydobywczych, przetwórczych i handlowych oraz znakomici badacze bursztynu od geologii i biologii aż po historię sztuki. Doświadczeni rzemieślnicy i artyści ze znacznym dorobkiem i rangą w swoim środowisku”. (W. Gierłowski 2016)

Zebranie założycielskie Stowarzyszenia Bursztynników odbyło się 27 lutego 1996 r. z inicjatywy konsultantów targów bursztynu Amberif Tadeusza Befingera, Gedymina Jabłońskiego, Stanisława Krzysztofa Jacobsona, Wiesława Gierłowskiego, Norberta Nagla oraz komisarza targów Ewy Rachoń. Stowarzyszenie, chociaż skromnie, lecz z ogromnym entuzjazmem zaprezentowało się po raz pierwszy na zorganizowanym na targach „Amberif 1996” stoisku, gdzie członkowie założyciele informowali o celach nowo powstałego Stowarzyszenia, zasadach wstępowania do tworzącej się organizacji. Odtąd Stowarzyszenie uczestniczyło w każdych kolejnych targach bursztynu organizowanych przez Międzynarodowe Targi Gdańskie SA.

Imitacje bursztynu, jego namiastki zawsze budziły niepokój wytwórców. Doceniając problem już pierwszy Zarząd Stowarzyszenia powołał Komisję Kwalifikacyjną Rzeczoznawców, a w kolejnym roku delegował na stoisko Stowarzyszenia na targach swoich rzeczoznawców. Byli to ludzie o znaczącym dorobku zawodowym w zakresie bursztynu zarówno praktycznym jak i naukowym. Dzielili się posiadaną wiedzą na temat bursztynu. Wyjaśniali nurtujące kupców, wystawców, a także odwiedzających targi, problemy związane z bursztynem, jego imitacjami i podróbkami. Informowali o właściwościach bursztynu oraz jak rozpoznać naturalny bursztyn bałtycki.

Także od początku istnienia targów bursztynu „…wystawcy mogli skonfrontować swoją wiedzę zawodową z wynikami badań naukowych na seminariach towarzyszących Amberifowi”. „Niektóre referaty na seminariach były pierwszą prezentacją ważnych odkryć naukowych i wynalazków.  Wysuwa się tu na czoło doniesienie prof. Alfreda Gollocha z Duisburga o skonstruowanym przez niego aparacie do szybkiej i niezawodnej identyfikacji bursztynu bałtyckiego, innych żywic kopalnych i falsyfikatów bez uszkadzania badanej substancji.” (E. Rachoń 1998, A. Golloch 2005), które wzbudziło ogromne nadzieje wśród rzeczoznawców bursztynu.

Rzeczoznawcy aktywnie współpracowali z Targami. W 1998 roku postulowali wprowadzenie do regulaminu tej imprezy zakazu eksponowania falsyfikatów bursztynu.

Na kolejnych targach bursztynu, na stoisku Stowarzyszenia Bursztynników rzeczoznawcy zaprezentowali i rekomendowali opracowania klasyfikacyjne, które zapobiec miały dowolności w obrocie, uporządkować i ujednolicić dokumentację handlową surowca bursztynowego, mając na uwadze bardzo zróżnicowaną strukturę naturalnego bursztynu określającą przydatność materiału dla celów przetwórczych oraz Klasyfikację – nazewnictwo kamieni jubilerskich z bursztynu bałtyckiego, która powstała we współpracy ze Stowarzyszeniem Rzeczoznawców Jubilerskich.

„W dyskusji właściciele firm wytwórczych i handlowych wyrażali największe obawy co do obowiązku informowania klienta o poprawianiu, czyli sztucznym wprowadzaniu zmian w klarowności i zabarwieniu bursztynu.”  Jednak „Większość składu Komisji Kwalifikacyjnej (75% głosów) była zdania, że rzetelne określenie zakresu wykonanej obróbki daje większe prawdopodobieństwo uzyskania zaufania klientów w odległej nawet perspektywie. Jest to wartość sama w sobie, a korzyści ze zdobycia opinii solidnego polskiego producenta zdecydowanie górują nad doraźnymi sukcesami zbytu.” (W. Gierłowski 2000)

Współdziałając, rozwijały się zarówno targi, które zainaugurowały jesienną, nową ich edycję „Ambermart 2000”, jak i Stowarzyszenie Bursztynników, które odtąd na kolejnych targach prowadziło pod opieką Wiesława Gierłowskiego samodzielne stoisko – Laboratorium Bursztynu. Patronujący inicjatywom Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz we wstępie do katalogu tych targów, pisał „…usługi Laboratorium Bursztynu będą istotnym wzmocnieniem programu targów i przyczynią się do wzbogacenia wiedzy o możliwościach wykorzystania obdarzonej wieloma zadziwiającymi właściwościami zastygłej w bryłkach żywicy.” 

Laboratorium Bursztynu na tych targach zaopatrzone w specjalistyczną literaturę, w przyrządy optyczne i pomiarowe zainteresowało wszystkich: kupców, wystawców a szczególnie zwiedzających, a dominujące były pytania „jak odróżnić bursztyn bałtycki od jego imitacji, jak ustrzec się przed falsyfikatami".

Więc na kolejnych, wiosennych targach (rok 2001) seminarium w znacznej jego części poświęcone było imitacjom bursztynu.  Profesorowie z uznanym dorobkiem naukowym i autorytetem – prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz przedstawiła referat o falsyfikatach bursztynu, a prof. Ryszard Szadziewski o fałszerstwach inkluzji w bursztynie bałtyckim. Dodatkowo na stoisku laboratorium rzeczoznawcy Stowarzyszenia Anna Klucznik i Gabriela Gierłowska przygotowały prezentację kamieni i wyrobów z bursztynu obrazującą "Klasyfikację i nazewnictwo kamieni jubilerskich z bursztynu", a prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz zaprezentowała imitacje bursztynu pochodzące ze zbiorów Muzeum Ziemi w Warszawie. Na stoisku gościliśmy zaproszonych do współpracy specjalistów i badaczy bursztynu – wspominaną już prof. Barbarę Kosmowską-Ceranowicz z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, profesorów Brygidę i Gintera Krumbiegelów z Uniwersytetu w Halle, badaczkę bursztynu dr hab. Anielę Matuszewską z Uniwersytetu Śląskiego, dr. J. Kupryjanowicza – zoologa z Białegostoku; wszyscy oni, obok rzeczoznawców bursztynu Stowarzyszenia oraz nieżyjącego już inż. Romana Łysonia, dostępni byli dla uczestników targów przez cały czas ich trwania. Bardzo pomocne przy identyfikacji imitacji i falsyfikatów okazały się wzorce zarówno bursztynu jak i imitacji – odtąd obecne były one na każdych kolejnych targach.

Starania rzeczoznawców i specjalistów zrzeszonych w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Bursztynników organizujących Laboratorium Bursztynu zyskały uznanie, a prezydent Gdańska Paweł Adamowicz w katalogu Ambermart 2001 pisał: „O wysokim poziomie wystawienniczym obecnej imprezy niech świadczy fakt, iż przez cały czas jej trwania będzie pracować Laboratorium Bursztynu weryfikujące i identyfikujące zakupiony na targach bursztyn”.

Targi bursztynu zyskiwały na znaczeniu, stawały się świętem bursztynu i bursztynników za przyczyną całego bursztynniczego środowiska – wszystkich organizacji jubilerskich.  W trakcie trwania targów Zarząd Stowarzyszenia Bursztynników, na zorganizowanym pokazie, uhonorował prof. Barbarę Kosmowską-Ceranowicz oraz bursztynnika i historyka sztuki Wiesława Gierłowskiego tytułem „Bursztynnika Stulecia” uroczyście wręczając im statuetki ukazujące piękno i naturę bursztynu. Świętując swoje 90-te urodziny (2015)  w Muzeum Bursztynu, Wiesław Gierłowski przekazał swoją statuetkę do zbiorów tego muzeum.

Laboratorium Bursztynu znajdując swoje miejsce na bursztynowych targach wzbogacało swoją ofertę. Na stoisku rzeczoznawcy zorganizowali pokazy: tzw. metodę solankową - bursztyn pływa w solance zaś imitacje toną, wykonywano próbę zapachową rozgrzaną igłą, badanie rozpuszczalnikami, badanie różnic spękań wewnętrznych tzw. „łusek”, możliwe było badanie twardości poprzez zarysowanie powierzchni badanych materiałów. Wspomagali ich przez cały czas trwania targów pracownicy naukowi Uniwersytetu Śląskiego dr hab. Aniela Matuszewska oraz doktorzy Roman Wrzalik i Andrzej Hacura.

Laboratorium Bursztynu spełniając rolę edukacyjną przygotowało na kolejnych targach informacyjne wystawy np. wystawę okazów surowca bursztynu bałtyckiego z kopalnych plaż z okolic Gdańska, kopalni wydobywczej na Sambii, na Ukrainie, a także z okolic Bitterfeldu, stwarzając możliwość poznania charakterystycznych cech surowca oraz sposobów wydobycia z aktualnie eksploatowanych złóż.

Pokazano produkty suchej destylacji bursztynu, prezentując krystaliczny kwas bursztynowy (jeden z identyfikatorów bursztynu), olej bursztynowy oraz kalafonię w postaci stałej wraz z opisem procesu destylacji oraz aparatu do destylacji wg Bescherera 1836 roku.

Zaprezentowano dar dr. Güntera Krumbiegela dla Muzeum Archeologicznego w Gdańsku: odnalezione i zakupione przez niego 10 próbek z kolekcji O. Helma (1826–1902) aptekarza i członka Rady Miejskiej w Gdańsku. Był to fragment dawnych gdańskich zbiorów bursztynu z Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku. Zaistniała więc możliwość poznania sposobu przechowywania oraz stanu zachowania próbek surowca bursztynu bałtyckiego i innych żywic naturalnych sprzed ponad stu lat.

Zdrowotne właściwości bursztynu budziły zainteresowanie od wieków. Idąc więc za zapotrzebowaniem na tę tematykę rzeczoznawcy zorganizowali na targach „Amberif 2003” wystawę „Bursztyn w aptece”, do współpracy zapraszając interesujących się tematem bursztynu w lecznictwie badaczy, farmaceutów z Sekcji Historii Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Gdańsku, którzy dzielili się posiadaną wiedzą, odpowiadali na liczne pytania. Na wystawie pokazano przykłady leków i produktów aptecznych związanych z bursztynem.

Na „Amberif 2009” przygotowano wystawę przedstawiającą „Klasyfikację surowca bursztynu bałtyckiego”. Przedstawione zostały przykłady form surowca – pękate, płytkowe, krople, sople, nieregularne. Bryłki ukazujące budowę – masywny, lity, warstwowy. Przezroczystość: a więc przezroczysty, przeświecający i nieprzezroczysty oraz przykłady zanieczyszczenia bryłek bursztynu  niewielkimi wtrąceniami, zanieczyszczone i porowate. Również surowiec bursztynowy prefabrykowany, ociosany, bryłki oczyszczone z kory w młynkach, piaskowany, po obróbce termicznej, traktowany w autoklawie, bryłki bursztynu sprasowane na kształt kaboszonów, kulek i innych form.

Na kolejnych targach (rok 2012) w Laboratorium Bursztynu dostępna była wystawa półfabrykatów i wyrobów z bursztynu prasowanego. Przykłady znaczących dla rynku sposobów prasowania bursztynu opartych zarówno na patentach jak i warsztatowych technologiach: z proszku, drobnej granulacji bryłek, z bryłek większych wielobarwnych z dodatkiem młodego bursztynu prasowany przy stosunkowo niskiej temperaturze zwany „łaciatym”. Prasowany, a następnie modyfikowany i łuskowany, barwiony. Dostępne były okazy bursztynu prasowanego różnych kształtów wyprasek, różnych form kamienie jubilerskie, a także liczne gotowe wyroby: naszyjniki, brosze, kolczyki, pierścienie, bransolety, różańce mahometańskie, figurki i rzeźby.

Zarząd Międzynarodowych Targów Gdańskich, aby zagwarantować kupcom jak najbezpieczniejszy zakup z najwyższej jakości surowca bursztynowego, powołał do działania na targach, obok Laboratorium Bursztynu, Komisję Ekspertów do spraw Kontroli Bursztynu. Zadaniem Komisji była kontrola stoisk, sprawdzanie jakości oferowanych na nich wyrobów bursztynowych oraz ujawnianie firm oferujących na targach wyroby niezgodne z regulaminem np. nieopisany bursztyn prasowany lub imitacje.

Komisja współpracowała z Laboratorium Bursztynu, gdzie dostępna była literatura związana z bursztynem, jego imitacjami i powiększająca się z każdym rokiem wystawa wzorców. Spotykali się specjaliści, znawcy i miłośnicy bursztynu nie tylko z Polski, ale i ze świata. Toczyły się inspirujące rozmowy, o których prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz pisała: „[to]…. forum dyskusji badaczy właściwości bursztynu, bez którego trudno wyobrazić sobie targi gdańskie”. Eksponowanie dobrych praktyk handlowych i kontrola przestrzegania reguł obowiązujących w obrocie handlowym na targach wpływało na możliwość dokonywania przez kupców w sposób bezpieczny satysfakcjonujących transakcji, a możliwość nieskrępowanej rozmowy w Laboratorium Bursztynu z niezależnymi rzeczoznawcami na temat dokonywanych zakupów ugruntowywała wśród kupujących przekonanie, że zakupiony towar jest dobrej jakości, zgodny z ich oczekiwaniami.

Początek dwudziestego pierwszego wieku to okres, w którym to żadne targi bursztynu na świecie nie mogły poszczycić się stworzeniem kupcom takiej możliwości – funkcjonującego na targach Laboratorium Bursztynu, gdzie od niezależnych rzeczoznawców otrzymywali opinię na temat zakupionych wyrobów. Kupcy chętnie więc odwiedzali gdańskie targi co w znacznym stopniu przyczyniało się do zdobycia wiodącej roli gdańskich targów, a wyroby z bursztynu bałtyckiego zajęły dominującą pozycję na światowym rynku.

Zarówno rzeczoznawcy Komisji Kwalifikacyjnej Rzeczoznawców jak i Zarząd Stowarzyszenia Bursztynników z niepokojem obserwowali pojawianie się na światowych rynkach bursztynu coraz doskonalszych zamienników bursztynu. Wpłynęło to na powierzenie dr inż. Małgorzacie Kucharskiej, autorce pracy doktorskiej pt. Wybrane zagadnienia chemii i technologii bursztynu bałtyckiego (promotor: doc. dr hab. Aleksander Kwiatkowski), zadania rozpoznania możliwości współpracy z jej macierzystym wydziałem – Wydziałem Chemicznym Politechniki Gdańskiej w zakresie uzyskania naukowego, badawczego wsparcia przy identyfikacji namiastek bursztynu. Można powiedzieć, że ówczesny dziekan Wydziału Chemicznego, a późniejszy rektor Politechniki Gdańskiej, ś.p. prof. dr hab. inż. Jacek Namieśnik połączył współpracą Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników z Wydziałem Chemicznym Politechniki Gdańskiej, wskazując na Katedrę Technologii Chemicznej (obecnie Katedra Chemii i Technologii Materiałów Funkcjonalnych) kierowaną wtedy przez profesora dra hab. Jana F. Biernata. Z zespołu profesora wywodzi się współautorka niniejszego artykułu Ewa Wagner-Wysiecka, która tą drogą, jako chemik od 2006 roku, a później już także rzeczoznawca MSB kontynuuje rozpoczętą wówczas współpracę. Zarząd w Bursztynisku z 2006 roku poinformował „..o możliwości przeprowadzenia analizy spektrofotometrycznej bursztynów na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej.” oraz że „…Stowarzyszenie podpisało umowę z Politechniką Gdańską na wykonywanie takich analiz”. To był niewątpliwie ważny moment w kształtowaniu się Laboratorium Bursztynu MSB. Instrumentalna analiza i identyfikacja bursztynu bałtyckiego oraz wyrobów z  bursztynem mogła być przeprowadzana metodą spektroskopii w zakresie średniej podczerwieni w Gdańsku, na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej, ówcześnie jedynym ośrodku przeprowadzającym tego typu analizy na Wybrzeżu. W 2014 roku do grona Laboratorium Bursztynu na targach, za sprawą Ewy Wagner-Wysieckiej, dołączyła kolejna osoba z Wydziału Chemicznego PG, dr inż. Natalia Łukasik, a w 2019 r. mgr inż. Paulina Szulc.

Odtąd staraniem zarządu gdańskich targów, a szczególnie dyrektora Targów Bursztynu Amberif i Ambermart Ewy Rachoń, do prowadzących stoisko Laboratorium Bursztynu, obok rzeczoznawców ze Stowarzyszenia Bursztynników: Wiesława Gierłowskiego, prof. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz, Gabrieli Gierłowskiej, Jacka Ożdżeńskiego, nieodżałowanego Józefa Nierzwickiego, dołączali sporadycznie Janusz Dudnik, Krzysztof Jacobson, Radosław Kazimierczak, Anna Klucznik, Leszek Krause, Małgorzata Kucharska, Jacek Serafin, Jacek Leśniak, stanowiąc profesjonalne wsparcie. Do pracy w stoisku dołączyła także dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka z Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej, która w sprawach trudnych, niejednoznacznych pobierała próbki i przeprowadzała ich  badania na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Możliwość uzyskania na targach bezpłatnej ekspertyzy spowodowała, że na kolejne targi do badania przez Laboratorium Bursztynu przywożono już wyroby ze świata –  inne żywice naturalne oraz kombinowane imitacje, oczekując szczegółowej ekspertyzy – podania rodzaju żywicy z jakiej zostały wykonane. Był to czas niezwykle konstruktywnych dyskusji w szerokim, również międzynarodowym gronie, nad możliwościami, ale i pewną już wówczas koniecznością wiarygodnej identyfikacji nie tylko bursztynu bałtyckiego i jego imitacji, ale także i innych żywic świata.

Laboratorium Bursztynu na targach Amberif i Ambermart dawało również możliwość skorzystania z ekspozycji okazów bursztynu i imitacji, gdzie okazy poprawnie opisane, obrazujące obowiązujące klasyfikacje: bursztynu bałtyckiego, odmian żywic kopalnych i wyrobów z nich wytwarzanych, imitacji oraz usystematyzowane nazewnictwo pozwalały w prosty sposób określić ich cechy. Ekspozycje miały więc charakter nie tylko popularyzatorski, edukacyjny, ale i naukowy – jako zbiór udokumentowanych materiałów wzorcowych o znanym pochodzeniu stanowiących podstawę  wiarygodnej identyfikacji. Dotyczy to bursztynu bałtyckiego, gdzie pokazano bursztyn bałtycki naturalny, jedynie oszlifowany i wypolerowany w jego pięknych barwnych odmianach, naszyjniki z naturalnego bursztynu o różnym stopniu przejrzystości i różnych formach korali. Pokazywano bursztyn modyfikowany, poddany obróbce, która zmieniła jego właściwości oraz bursztyn prasowany otrzymywany z drobnych bryłek, a nawet pyłu, zarówno w „wypraskach”, kamieniach jubilerskich, wyrobach jak i rzeźbach.

Również występujący na rynku bursztyn barwiony: na kolor zielony, czerwony, niebieski, bursztyn postarzany i inne. Laboratorium Bursztynu stwarzało możliwość poznania nowych pojawiających się na rynku innych żywic i imitacji, których nieznajomość skutkować mogła negatywnymi dla branży konsekwencjami np. naturalna żywica subfosylna – kopal – przedstawiona została w formie surowca, po procesach utwardzania – ukazując jego kolejne etapy oraz wyroby i to zarówno z kopalu naturalnego jak i prasowanego, a także barwionego.

Wystawa imitacji bursztynu z kolekcji Gabrieli Gierłowskiej, która obecnie liczy blisko 600 okazów, ilustrowała różnorodność imitacji, które stanowią realne zagrożenie dla popytu, bowiem są one coraz doskonalsze, wykonywane w sposób kombinowany z różnych żywic, także naturalnych i pojawiają się na rynkach całego świata. Większość takich imitacji nie jest łatwo odróżnić od bursztynu, potrzebni są doświadczeni rzeczoznawcy – znawcy bursztynu korzystający z okazów wzorcowych oraz specjalistycznego sprzętu.

Wystawa budziła zainteresowanie odwiedzających targi: badaczy bursztynu, kupców chcących poznać nowe pojawiające się na rynku imitacje, wystawców, którzy przy gablotach wyjaśniali swoim klientom właściwości bursztynu, stanowiła element pokazowy, także dla odbywających się podczas trwania targów szkoleń i seminariów.

Laboratorium Bursztynu MSB przez wiele lat istniało więc fizycznie właściwie wyłącznie w okresie targowym, co budziło pewien niedosyt wśród społeczności związanej z bursztynem. Nowa perspektywa nastąpiła w roku 2015, gdy Stowarzyszenie mogło rozwinąć skrzydła dzięki możliwości najmu lokalu przy ulicy Warzywniczej 1 w Gdańsku, gdzie funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W lokalu, obok miejsca na przestrzeń biurową zaplanowano także miejsce na Galerię MSB. Był to także moment, w którym wizja Laboratorium Bursztynu, które od początków Stowarzyszenia istniało, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli w przestrzeni wirtualnej, siłą i wiedzą ekspertów – mogła się skrystalizować w sposób materialny. Dzięki zaangażowaniu ówczesnych pracowników Stowarzyszenia: Michała Kosiora i Agnieszki Klikowicz-Kosior, znacznemu wsparciu finansowemu Fundacji Gdańskiej pozyskanemu dzięki staraniu Ryszarda Ulińskiego oraz społecznej aktywności członków Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników Laboratorium Bursztynu (vide Bursztynisko 38/2016) weszło w posiadanie podstawowego narzędzia w analityce jakościowej żywic – spektrofotometru w zakresie w średniej podczerwieni.

Wyposażone zostało w profesjonalne mikroskopy dzięki hojności Janusza Fudały, Romana Formelli, Krzysztofa Jacobsona – tu również profesjonalny system oświetlenia UV. Niezbędne było utworzenie, również na potrzeby certyfikacji, studia fotograficznego. Ponownie, początkowo i przez długi czas  dzięki użyczonemu czasowo przez członków MSB – Marcina Buzalskiego i Dorotę Cenecką – wyposażeniu .

Bazując na wypracowanych przez lata przez rzeczoznawców MSB schematach identyfikacji i opisu  bursztynu bałtyckiego, doświadczeniu profesor Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz z Muzeum Ziemi w Warszawie, a także wsparciu merytorycznemu na miejscu, w Gdańsku przez dr hab. inż. Ewę Wagner-Wysiecką (Wydział Chemiczny PG),  wdrożono z sukcesem system certyfikacji wyrobów zawierających bursztyn bałtycki i półproduktów bursztynowych, który funkcjonuje do dzisiaj [https://www.amber.org.pl/laboratorium]. System opiera się także na wieloletniej współpracy w zakresie identyfikacji inkluzji ze środowiskiem naukowym Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego: prof. dr. hab. Ryszardem Szadziewskim, dr. hab. Jackiem Szwedo, dr Elżbietą Sontag.

Laboratorium Bursztynu MSB, jako jednostka mobilna (Kosior 2018), prezentowało swoje możliwości wielokrotnie nie tylko na targach odbywających się w Gdańsku, ale gościło również na innych imprezach organizowanych w Polsce takich jak targi GoldExpo w Warszawie czy targi Jubinale w Krakowie. Obecne było również na jednej z największych jubilerskich imprez targowych na świecie: China International Jewellery Fair (CIJF) w Pekinie (np. 2017 r.), gdzie od kilku lat Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników organizowało polski pawilon [https://innowacje.newseria.pl/biuro-prasowe/firma/gdaskie-laboratorium,b314796117]. Inny przykład promocji Laboratorium Bursztynu MSB  na międzynarodowej arenie to targi  September Hong Kong Jewellery and Gem Fair  w 2018 r. Stoisko Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników dawało  sposobność do zaprezentowania Laboratorium i systemu certyfikacji [https://fashion.trade.gov.pl/pl/aktualnosci/284754,polskie-stoisko-narodowe-na-targach-ubm-september-hong-kong-jewellery-gem-fair.html]. 

Po ustaniu możliwości korzystania z wypożyczonego sprzętu, Laboratorium w roku 2020 dzięki profesjonalnemu wsparciu i zaangażowaniu wieloletniego aktywnego członka MSB, artysty Lecha Zdrojewskiego oraz Kingi Keenys Giełdon zostało wyposażone w nowe profesjonalne studio fotograficzne, umożliwiające  nie tylko fotografowanie obiektów w skali makro, ale również w skali mikro – poprzez uruchomienie i wykorzystanie pełnych możliwości przekazanego wcześniej na rzecz MSB mikroskopu.  W roku 2020 do grona rzeczoznawców dołączyła Małgorzata Siudak, która obecnie opiekuje się laboratorium w siedzibie na Warzywniczej 1 w Gdańsku z kuratelą merytoryczną Ewy Wagner-Wysieckiej i zaangażowaniem dr inż. Małgorzaty Kucharskiej. Obecną sprawność działania Laboratorium zapewnia fachowość obecnej dyrektorki biura MSB  Aleksandry Harasiuk.

Warto zwrócić uwagę, że w roku 2020, trudnym dla wszystkich, ze względu na szalejącą pandemię SARS-CoV-2, reaktywowała się, po zawieszeniu działalności w roku 2007, Komisja Rzeczoznawców w składzie (porządek alfabetyczny): Stanisław Krzysztof Jacobson, Gabriela Gierłowska, Mariusz Gliwiński, Małgorzata Kucharska – sekretarz, Jacek Szwedo oraz Ewa Wagner-Wysiecka –   przewodnicząca.  Ponowna aktywność tej struktury z pewnością nie pozostanie bez wpływu na rozwój Laboratorium Bursztynu MSB. 

Co ważne, w kompetencjach Laboratorium MSB leży nie tylko certyfikacja. Wiedza, umiejętności i doświadczenie interdyscyplinarnego zespołu rzeczoznawców, zarówno praktyków jak i osób naukowo zajmujących się w różnym stopniu i zakresie badaniem bursztynu oraz żywic świata a także szeroko pojętymi zagadnieniami pokrewnymi, umożliwiają wydawanie eksperckich opinii w zakresie okazów naturalnych, obiektów o znaczeniu kulturowym i historycznym nie tylko z bursztynu bałtyckiego, ale i innych, rozpowszechnionych i funkcjonujących na rynku jubilerskim i kolekcjonerskim żywic świata z uwzględnieniem występujących w nich  inkluzji roślinnych i zwierzęcych. Rozstrzygane są także kwestie wkraczające w obszar materiałoznawstwa – tak istotne w przypadku imitacji i potencjalnych fałszerstw. To szeroki wachlarz możliwości, który oferuje Laboratorium Bursztynu Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników – istniejące siłą wiedzy eksperckiej i dzięki umiejętnościom swoich doświadczonych rzeczoznawców. Laboratorium Bursztynu MSB jest swoistym, jedynym w swoim rodzaju, mariażem dobrych praktyk warsztatu burszynniczego i nauki.

Ale nie byłoby Laboratorium gdyby nie bursztynnicy. To dzięki bursztynnikom, którzy korzystają z usług Laboratorium możemy wzajemnie się wspierać i rozwijać – także dzięki konstruktywnym dyskusjom.  Laboratorium jest dla bursztynników – jednak ma służyć nie tylko działalnością usługową – certyfikacją. Intencją  jest, aby obecne funkcjonowanie Laboratorium wykorzystywało wszelkie możliwości wzajemnych interakcji i współpracy – dzięki czemu bursztyn bałtycki będzie rósł w siłę, dając także świadectwo dobrym i uczciwym praktykom bursztynniczym wyrastającym i związanym nieodłącznie z  tradycją  i dziejami pięknego Gdańska – światowej stolicy bursztynu.

   
Bibliografia
Paweł Adamowicz 2000: Katalog Ambermart 2000, Słowo wstępne.

Wiesław Gierłowski, Michał Kosior 2016: „20 lat Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników [w:] Bursztynsko Nr 38/2016 Marzec, str. 8-10. Gdańsk

Ewa Rachoń 1998: Wiedza o bursztynie najlepszym sposobem promocji [w:] Polski Jubiler Pismo Bursztynników, Gemmologów, Złotników Nr 2(3) Lato, str. 10-13 Warszawa.

B. Kosmowska-Ceranowicz 2005: Fałszerstwa bursztynu - kopale i sztuczne żywice [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, str. 93-99, Gdańsk- Warszawa.

Ryszard Szadziewski 2005: Fałszerstwa inkluzji w bursztynie bałtyckim [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, str. 99-104, Gdańsk- Warszawa.

Alfred Golloch 2005: Identyfikacja bursztynu i imitacji (fałszerstw) - problem analityczny [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, str. 88-92, Gdańsk- Warszawa.

Wiesław Gierłowski 2000: Rzeczoznawcy jubilerscy i bursztynnicy wspólnie tworzą zasady klasyfikacji żywic kopalnych [w:] Polski Jubiler Nr 1(9) 2000, str. 14-16 Warszawa.

Paweł Adamowicz 2001: Katalog Ambermart 2001, Wstęp do katalogu.

Wiesław Gierłowski 2006: Ambermart czysty jak łza [w:] Polski Jubiler Nr 10 (42) 2006, str. 10.

Michał Kosior 2018: Mobilne gdańskie Laboratorium Bursztynu MSB [w:] Bursztynisko Nr 41/2018 Marzec, str. 62-63. Gdańsk.